Freelancen zit in de lift. In 2023 waren in Vlaanderen en Brussel maar liefst 208.000 freelancers aan de slag, [volgens Unizo](https://www.unizo.be/berichten/pers/aantal-freelancers-bereikt-recordniveau#:~:text=In Vlaanderen waren 169.964 freelancers,om %2B33%2C5%25.). Een stijging met meer dan 33%, tijdens de afgelopen vijf jaar! En de trend lijkt zich voorlopig door te zetten. Tal van influencers pakken er graag mee uit: de vrijheid en autonomie verbonden aan het leven als freelancer. Maar toch heeft het statuut ook nadelen. Niet iedereen is in de wieg gelegd voor het leven als freelancer. En misschien ben je gewoon happy met je job bij je huidige werkgever? Dan blijf je best waar je zit!

Denk je erover om de stap te wagen, van werk in vast verband naar freelancen? Waar hou je best rekening mee? In dit blogartikel zetten we de belangrijkste verschillen voor jou op een rijtje!

Kies je voor een vast inkomen? Of liever meer vrijheid?

Freelancers koesteren hun vrijheid. Je bent je eigen baas. Dat heeft het enorme voordeel dat je zelf kan kiezen wanneer je wil werken. En welke opdrachten je wil aannemen. Of niet. Althans, dat is de theorie als je kan terugvallen op een sterk netwerk en voldoende vraag van je klanten.

Startende freelancers kunnen zich vaak niet veroorloven om kieskeurig te zijn. Zij zien zich genoodzaakt om alles te aanvaarden wat op hun pad komt. Dat is niet altijd leuk. Maar het hoeft geen drama te zijn. Bekijk het als een investering in het uitbouwen van je netwerk en expertise.

Een andere, sterk groeiende categorie zijn zelfstandige consultants met langlopende, fulltime contracten. Zij zijn vaak actief in sectoren als IT, finance en marketing. Ook hun autonomie is relatief, omdat ze meestal op een volwaardige manier meedraaien in het team van hun opdrachtgever.

De baseline bij het de overstap naar een leven als freelancer: geef je financiële zekerheid op voor meer vrijheid als freelancer? Voor sommige mensen is het antwoord resoluut nee. In loondienst hoef je je geen zorgen te maken over de financiële situatie in de nabije toekomst. Een stabiel, regelmatig inkomen biedt gemoedsrust – zeker voor jonge ouders of mensen die een woning (willen) kopen of afbetalen.

Ben je een echte teamplayer? Of trek je liever je plan?

Als vaste medewerker bij een bedrijf ga je doorgaans aan de slag in een team, waar je samen aan een project of doelstelling werkt. Als de sfeer goed zit in het team, kan je altijd rekenen op de steun van collega’s en een manager. Dat is een geweldige mentale back-up als het moeilijk gaat. En wat is er leuker dan een afterwork met de collega’s, om een mijlpaal te vieren? Een positieve teamspirit is van onschatbare waarde, die veel mensen voor geen goud willen inruilen.

Als zelfstandige sta je er vaak alleen voor. In je eentje, aan je bureau thuis. Of soms ter plaatse, op de werkvloer bij een opdrachtgever. Om de eenzaamheid te counteren, zoeken heel wat freelancers elkaar op in een co-workingspace, een koffiebar of in een online community. Maar dat is niet hetzelfde. Dus sta je er vaak alleen voor, om specifieke problemen op te lossen.

Veel freelancers vinden het prima zo, dat ze niet afhankelijk zijn van een manager of een team. Elke nieuwe klant of opdracht zien ze als een frisse start. Zo bouw je in sneltempo aan een stevig professioneel netwerk. Ondertussen doe je heel wat ervaring op met nieuwe tools en workflows. Ideaal voor mensen die snel verveeld raken en nieuwe prikkels nodig hebben om zichzelf te blijven uitdagen!

Kies je voor de comfortzone van een vast contract? Of de spanning van het freelance-bestaan?

In tegenstelling tot de meeste freelancers, zijn werknemers aan de slag binnen een vastomlijnd kader. Met concrete targets en methodes. Er is vrijwel altijd een manager die het team begeleidt, of helpt bij het oplossen van problemen. Heb je af en toe een zetje nodig? Vind je het lastig om jezelf te motiveren en je werk te organiseren? Dan blijf je allicht beter in loondienst. Als freelancer moet je heel wat zaken zelf beredderen, van financiën en administratie tot klantencontacten en carrièreplanning.

Het duidelijke werkkader van een job in loondienst biedt houvast. Zeker voor mensen die de neiging hebben om té veel tijd en energie in hun werk te investeren. Dat gaat op ten koste van de gezondheid en het privéleven. Met vaste werkuren weet je wanneer het werk (ongeveer) stopt en je naar huis mag. Het is ook de rol van de manager, om ervoor te zorgen dat het werk voor jou behapbaar blijft.

Dat is lang niet altijd het geval als je ondernemer bent. Veel zelfstandigen hebben het moeilijk hebben om grenzen af te bakenen. Ze doen er alles aan om deadlines te halen en hun klanten tevreden te stellen. Ze kloppen veel uren, desnoods ’s avonds of in het weekend. Er is bovendien minder controle of toezicht op hun mentale welzijn. Tal van freelancers lopen dus een aanzienlijk risico op burn-out. Zo’n 23% van alle Belgische freelancers ervaart een constant hoog niveau van stress. Dat is dubbel zoveel als in de meeste andere Europese landen.

Toch vinden veel freelancers het allemaal de moeite waard. Het geeft een geweldige kick als je je eigen zaak uit de grond kan stampen. Om ze vervolgens te laten uitgroeien tot een (financieel) succesvolle onderneming, met een mooi portfolio en een dito klantenbestand. Het is een oefening waarbij je risico's moet nemen, jezelf moet organiseren en verkopen bij klanten. Mislukkingen horen erbij, net als trial & error.

Hou je van spanning en adrenaline? Dan is freelancen jou allicht helemaal op het lijf geschreven! In ruil krijg je meer zelfvertrouwen. En alle kansen om het heft helemaal in eigen handen te nemen. Zo haal je het maximum uit je carrière!

Loonstrookje of factuur: wat is financieel interessanter?

Ja, de financiële zekerheid geeft vaak de doorslag om te kiezen voor een vaste job. In loondienst zie je op het eind van de maand een netto loon op de rekening verschijnen. Handig, want je hoeft je geen zorgen te maken over bedrijfsvoorheffing en RSZ-bijdrages. Die werden al afgehouden van je brutoloon. Zo ben je meteen in orde met de sociale zekerheid. Deze regeling resulteert ook in een relatief eenvoudige aangifte van de personenbelasting. De meeste werknemers in vaste loondienst ontvangen vandaag een voorstel van vereenvoudigde aangifte, waar de nodige bedragen al op voorhand zijn ingevuld.

Dat is natuurlijk een ander paar mouwen als je zelfstandige bent. In eerste instantie ben je vrij om je tarieven te bepalen. Sommige freelancers kiezen voor een uur- of dagtarief. Anderen kiezen voor een vaste prijs per project of behaald resultaat. In tweede instantie ben je ook zelf verantwoordelijk voor het berekenen én betalen van je sociale bijdragen – daartoe moet je aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds. Bovendien is het sterk aangeraden om te sparen voor je oude dag, via het stelsel van het Vrij Aanvullend Pensioen (VAPZ).

En last but not least: als zelfstandige ben je verplicht om elk kwartaal een btw-aangifte te doen. En ook het berekenen en betalen van de personenbelasting is een stuk complexer als freelancer. Een boekhouder of accountant is in de meeste gevallen onmisbaar om je wegwijs te maken. Vergeet tenslotte niet dat je belastingen telkens worden berekend op het inkomen van vorig jaar! Heb je dit jaar een stevige omzet gedraaid? Dan hou je best wat geld opzij, wanneer het aanslagbiljet volgend jaar in de bus valt.

Dat alles maakt het lastig om vandaag je exacte nettoloon te berekenen. Heel wat freelancers onderschatten namelijk het totale kostenplaatje. Als zelfstandige krijg je bijvoorbeeld geen vakantiegeld, premies, 13e maand of een automatische loonindexering. Ook dat moet je gaan verrekenen in je bruto-tarieven. Net als andere extralegale voordelen, die je vaak wél geniet als werknemer in vaste loondienst – denk bijvoorbeeld aan een aanvullend pensioenspaarplan of een hospitalisatieverzekering.

Loondienst vs. freelance: de vergelijking

Vast contract:

• Voordelen en kansen

Financiële zekerheid Je werkt in een team Stabiliteit Vastomlijnd werkkader

• Nadelen en risico’s

Weinig flexibel Vaste voorwaarden en arbeidsomstandigheden

Freelancer:

• Voordelen en kansen

Vrijheid/je eigen baas Afwisseling en uitdaging Financieel interessant (als je zaak goed draait)

• Nadelen en risico’s

Je staat er vaak alleen voor Financiële onzekerheid Administratie

Conclusie: beide statuten hebben duidelijke voor- en nadelen.

Sommige mensen zijn geknipt voor een loopbaan als zelfstandig freelancer, met veel vrijheid en autonomie. Anderen voelen zich perfect in hun vel als werknemer of bediende met een vast contract, in een leuk team.

Of twijfel je tussen de twee? Dan kan je ook aan de slag als zelfstandige in bijberoep. Zo combineer je de (meeste) voordelen van beide statuten. Ideaal om een keertje te proeven van het leven als freelancer en een extra centje bij te verdienen!